Jumat, 27 Januari 2012

GENERASI PEMERHATI SEJARAH BUDAYA TORAYA

GENERASI PEMERHATI SEJARAH BUDAYA TORAYA

Sampa' To Pada Tindo


 
 
  1. Pong Kalua’ (R.Batu)  -->To bendan pakorok londong, Ilan lili’na lepongan bulan,Tonna ditulak buntunna bone, Tonna dilangda’ to sendana bonga
  2. Pong Songgo (Limbu) :   To bendan paloloan, To tunannang pembala’baran (Atau) To tunannang meosik tanda saungan, Ilan tikunna matari’ allo, tonna dilutu Tombang lepongan bulan. Diossa’ balatana tikunna matari’ allo
  3. Ne’ Sanda Kada (Limbu) :    to bendan matimpolok maa’, To tunannang ma’tetuk doti langi’, Tonna diindo’ kapuran pangngan
  4. Ne’ Tikuali (Ba’tan)    :    to unnindo’ kapuran pangngan, To unnambe’ pelambaran bolu, Tonna bendan basse sangsorongan pindan, Tonna tunannang panda sanglentenan tallo’
  5. Tumbang datu (Bokko) :    To unnimbo karokayu nangka’
  6. Palinggi’ (Labo’) : To unnambe’ pesangle lebani’
  7. Patabang Bunga’ (Tadongkon) : To unnumbu’ pasoan bangi’
  8. Sanggalangi’ (Pantilang) : To umparra pangulu makati’
  9. Kadere’ (Duri) :   To undasi’ pokana lembang, To umpasilasuk le’tona komba bulaan
  10. Amang (Ramanden) :   to untangla’ lemba’ le’to, To unnumpu’ pearra’ ka’tu
  11. Amba bunga’ (Makale) : To diposulle gayangna tanduk tata’, Todiposolon tarapangna takia’ bassi
  12. Ne’ Malo’ (Tondon)  : To turun sangbala tedong, Mellao sangpangkung karambau
  13. Mendila Kila’ (Rongkong) : To ungkambi’ passaparan padang
  14. To untaranak katonan matakali dao tondon garopokna lepongan bulan
  15. Gandang Langi’ (Mamasa) : To siria katonan padang bendan pekorok londong diong matampu’na lepongan bulan
  16. Arrang Bulaan (Rantebala) :    To umpenandai mata kali, Dio rampe matallona lepongan bulan
  17. Pakabatunna (Sesean) : To maluang sambu’ batu ba’tengna, Unnimbo kapuran pangan, Tonna dipabendan bala’kaan ra’
  18. Kulukulu’ Langi (Palipu’) : to umpabendan suke dibonga, To umpatunannang songkang Dianggilo’ tonna diindo’ Basse sangsorongan pindan
  19. Mendila Lalong (Sa’dan) :   To maluang sambu’ batu batangna, To masinggung karangan pasiruanna, To untaranak kalimbuang boba, Umpanundu’ panambu tang ma’ti
  20. Bara’ padang (gandang batu)    :   To ma’bulo sanglampa, Rokko basse kasalle, Ma’ao’ tangkelesoan rokko panda dipamaroson
  21. Pong Arroan (Sillanan) : To ma’bulo sanglampa, Rokko basse kasalle, Ma’ao’ tangkelesoan rokko panda dipamaroson
  22. Pong Dian / Tinoring : To ma’bulo sanglampa, Rokko basse kasalle, Ma’ao’ tangkelesoan rokko panda dipamaroson
  23. Pong Barani / Marinding : Todi parande duanna basse adinna
  24. Tobo’ / Tampo : Todi po bara’ baraninna basse adinna
  25. Pong Turo / Baturondon : To ma’bulo sanglampa rokko basse kasalle
  26. Puang Balu / Tangti : Balo’ mangarranna tananan dama’
  27. Pula’ / Tengan : Toma’ bulo sanglampa, toma’ ao’ tangkelesoan untulak basse kasalle
  28. Sarangnga’ / Lemo Mengkendek : Toma’ bulo sanglampa, toma’ ao’ tangkelesoan untulak basse kasalle
  29. Tanduk Pirri’ / Ala’ : To di polondong saunganna kadatuan
  30. Arring / Mandetek ; To umpabendan to sisulu basse, umpatunannang to sisolon sisariri, tonna ditulak buntunna Bone
  31. Lunte / Mariali : Toma’ bulo sanglampa, toma’ ao’ tangkelesoan untulak basse kasalle
  32. Rere’ / Lion : Toma’ bulo sanglampa, toma’ ao’ tangkelesoan untulak basse kasalle
  33. Baan Langi’ / lapandan : Toma’ bulo sanglampa, toma’ ao’ tangkelesoan untulak basse kasalle
  34. Saarongre / Tondok Iring : Toma’ bulo sanglampa, toma’ ao’ tangkelesoan untulak basse kasalle
  35. Marimbun / Bungin : Toma’ bulo sanglampa, toma’ ao’ tangkelesoan untulak basse kasalle
  36. Panggeso / Tiromanda : Toma’ bulo sanglampa, toma’ ao’ tangkelesoan untulak basse kasalle
  37. Sando Pasiu’ / Pasang : Toma’ bulo sanglampa, toma’ ao’ tangkelesoan untulak basse kasalle
  38. To Landa’ / Santung : to ma’bulo lollong, to ma’ tallang tang ke lesoan, untulak basse kasalle
  39. Bangke Barani / Manggau : to ma’bulo lollong, to ma’ tallang tang ke lesoan, untulak basse kasalle
  40. Parondonan / Ariang : to ma’bulo lollong, to ma’ tallang tang ke lesoan, untulak basse kasalle
  41. Sundallak / Burake : to ma’bulo lollong, to ma’ tallang tang ke lesoan, untulak basse kasalle
  42. Panggalo / Lemo : to ma’bulo lollong, to ma’ tallang tang ke lesoan, untulak basse kasalle
  43. Sa’bu’ Lompo / Bonoran : to umpamarongka basse kasalle
  44. Pirade / Tonga : to umpamarongka basse kasalle
  45. Patasik / Pao : to umpamarongka basse kasalle
  46. Poppata’ / Nanggala : to umpamarongka basse kasalle
  47. Patora Langi’ / Langda : to umpamarongka basse kasalle
  48. Ne’ Patana’ / Kanuruan : to umpamarongka basse kasalle
  49. Bannelangi’ / Kadundung : to umpamarongka basse kasalle
  50. Tibak Langi’ / Saloso : to umpamarongka basse kasalle
  51. Ne’ Kalelean / Rorre : to umpamarongka basse kasalle
  52. Banggai / salusopai : To ussuru’ kanan kairinna pokki’, ussara’ka’ tingayo boko’na tang mendelo2
  53. Pokkodo / Tagari Sa’dan : to sangbasse nene’ta, to sangkapala panda kapuanganta, untulak buntunna Bone
  54. Palotongan / Malakiri : to sangbasse nene’ta, to sangkapala panda kapuanganta, untulak buntunna Bone
  55. Pangarungan / tallung lipu : Pande paliukna bala’kaan ra’, kaissananna tananan dama’
  56. Taruk allo / T.lipu : Pande paliukna bala’kaan ra’, kaissananna tananan dama’
  57. Tengko Asik / Barana’ : Pande paliukna bala’kaan ra’, kaissananna tananan dama’
  58. Pong padondan / Tikala : Pande paliukna bala’kaan ra’, kaissananna tananan dama’
  59. Lotong Tara / Bori’ : Pande paliukna bala’kaan ra’, kaissananna tananan dama’
  60. Allopaa / Kayurame : Pande paliukna bala’kaan ra’, kaissananna tananan dama’
  61. Bangkele Kila’ / Akung :  todi sakka pa’taunanna, untandai allo rongko’ dipabendanni tananan dama’, unnissan lingkana bulan, untuntun pa’taunan
  62. Ne’ Darre / Makki :  to la pakorok londong dio passapan padang, umpenandai mata kali
  63. Ne’ Mese’ / Baruppu’ : to umpenandai pangala’ tamman, to umpanundu’ kurra manapa’, unnala ipo lite, kayu tang dampianna
  64. Sarungngu’ / pangala’ :  to manoka di tiro rokko, unniling dimanta lusolo’ lako to palutu tombang, to paossa’ balatana
  65. Banggai Napo / Napo : To untulak tengko situru’, ullangda’ batakan siolanan
  66. Usuk Sangbamban / To’ Tallang : To untulak tengko situru’, ullangda’ batakan siolanan
  67. Ambe’ Bando’ / awan : To untulak tengko situru’, ullangda’ batakan siolanan
  68. Ledong / Bittuang : To untulak tengko situru’, ullangda’ batakan siolanan
  69. Pong Rammang / Piongan : To untulak tengko situru’, ullangda’ batakan siolanan
  70. Tandirilambun / Tapparan : To untulak tengko situru’, ullangda’ batakan siolanan
  71. Batotoi Langi’ / Saa’ Tandung : To untulak tengko situru’, ullangda’ batakan siolanan
  72. Tandirerung / Ulusalu : kurungan kalle-kalleaanna padang di Pattan, tangkoan la’te lambunna ma’dika matasak
  73. Pong Manapa’ / Se’seng : to membatu ate pokki’na, metaronggo malia’ pai’ tang mendelo2na
  74. Pappang / Palesan : to ma’ bulo sanglampa rokko kada situru’, ma’ ao’ tang kelesoan rokko bisara misa’ bunganna
  75. Batara Bau / bau : to ma’ bulo sanglampa rokko kada situru’, ma’ ao’ tang kelesoan rokko bisara misa’ bunganna
  76. Pong bakkula’ / redak : to ma’ bulo sanglampa rokko kada situru’, ma’ ao’ tang kelesoan rokko bisara misa’ bunganna
  77. Tangdierong / Baroko : to ma’ bulo sanglampa rokko kada situru’, ma’ ao’ tang kelesoan rokko bisara misa’ bunganna
  78. To Layuk / Simbuang : to ma’ bulo sanglampa rokko kada situru’, ma’ ao’ tang kelesoan rokko bisara misa’ bunganna
  79. To Kondo’ / Buakayu : to ma’ bulo sanglampa rokko kada situru’, ma’ ao’ tang kelesoan rokko bisara misa’ bunganna
  80. Banggai Rano / Balepe’ : to ma’ bulo sanglampa rokko kada situru’, ma’ ao’ tang kelesoan rokko bisara misa’ bunganna
  81. Patittingan / Talion : to ma’ bulo sanglampa rokko kada situru’, ma’ ao’ tang kelesoan rokko bisara misa’ bunganna
  82. Sodang / Buakayu : to umpamatua induk basse kasalle
  83. Lapatau / Tombang : to umpamatua induk basse kasalle
  84. Sege’ / endekan : to unnia’ tanete lumembang, to ussuka’ sukaranni bottona palo2
  85. Poni Padang / Simbuang : to pakorok londongna matampu’, meosik tanda saunganna kalambunan
  86. Balluku’ / Mamasa : to pakorok londongna matampu’, meosik tanda saunganna kalambunan
  87. Marrang Bulaan / mamasa : to pakorok londongna matampu’, meosik tanda saunganna kalambunan
  88. Paressean / Karre : to di porinding penaanna rampe matallo, dipopekulambu ba’tengna to kakendekan kulla’
  89. Sangga Matua / Bokin : to sangbasse nene’ diponene’, sangkada panda to dolo kapuanganta
  90. Pagunturan / Bebo’ : to dipotalinga rara’na bala’kaan ra’, dipomata bulaanna tananan dama’
  91. Ne’ Lello / Leatung : to untoe manda’ basse, umpatulangdanni panda dipamaroson
  92. Lando aak / Boto’ : todi lando lalanni tonna di tanan pasa’ bongi, todilangka pa’taunanni tonna dipatunannang tammuan di pamalillin
  93. Batara Langi’ / Boto’ : todi lando lalanni tonna di tanan pasa’ bongi, todilangka pa’taunanni tonna dipatunannang tammuan di pamalillin
  94. Kondo patalo / Lampio : to ma’ bulo sanglampa rokko basse kasalle dst
  95. Pagonggang / Batualu : to ma’ bulo sanglampa rokko basse kasalle dst
  96. Patobok / Tokesan : to ma’ bulo sanglampa rokko basse kasalle dst
  97. Tomorere’ / Gantaran : to ma’ bulo sanglampa rokko basse kasalle dst
  98. To Gandang / Sarapung : to ma’ bulo sanglampa rokko basse kasalle dst
  99. Salle Karurung / Paniki Buntao’ : to urra’ta’ balayan sialikna, to untina’ tualle samaranna
  100. Barumbun / Buntao’ :  to unnindo’ lumbangan, to unnambe’ pa’panannangan
  101. Takia’ Bassi / Angin2 : to dipolondong kila’na bala’kaan ra’, dipotangkoan la’te lambunna tananan dama’
  102. Songgi Patalo / Lemo : to dipotanduk tata’na pa’ealian
  103. Karasiak / Madandan : to umpabendan suke di bonga tonna dipamatua induk basse kasalle, to umpatunannang songkang di anggilo tonna dipabanu’ karurungan panda dipamaroson
  104. To Kalu’ / endekan : to unnia’ ulu buntunna bone, to ussuka’ palo2 to sendana bonga
 

Pakaian Perang Tempo Dulu Masyarakat Toraya


Pakaian Perang Tempo Dulu Masyarakat Toraya

Ma'lullung busa' dengan baju sepak bai

sumber dari : Pong Kembar

Toraya Tempo Dulu (WOODEN BRIDGE NEAR GUNUNG TINDORA, 1938,)

sumber dari :  Marsel D. Lembang

uang Rp.5.000 seri Rumah Tongkonan. uang terbitan Bank Indonesia (BI) Rp.5000 tahun 1980

sumber dari :        Ayub Manuel Pongrekun     uang Rp.5.000 seri Rumah Tongkonan.

saat beberapa hari lalu main di Kota Semarang, saya sempat berkunjung di Museum Ranggawarsita milik pemerintah propinsi Jawa Tengah. setelah berkeliling melihat koleksi museum dan tentunya berfoto-foto ria (ceee ile..hehe), saya sampai didaerah kawasan lantai 1 dari 2 lantai gedung tersebut. dalam deretan pejangan berbagai macam aset2 dan kerajinan yang ada, ternyata perpustakaan yang terletak cukup strategis tersebut juga menyimpan koleksi-koleksi mata uang dari beberapa Negara-negara dan tentunya koleksi dari Negara sendiri.

menyusuri deretan uang2 yang sebagian masih sempat lihat sebelumnya dan sebagian lagi agak asing dimata, akhirnya saya berhenti di sebuah bagian yang ternyata ada gambar yang sangat familir dimataku. Tongkonan. senang dan bangga muncul dihati dan tertantang melihatnya lebih teliti.

uang terbitan Bank Indonesia (BI) Rp.5000 tahun 1980 ini adalah satu dari dua uang yang diterbitkan oleh BI pada tahun tersebut. seri yang lainnya adalah uang Rp.1.000 dengan gambar Soetomo (pahlawan yg terkenal di medan pertempuran 10 November at Surabaya).

gambar Tongkonan ini adalah sisi sebelah dari uang ini yang bergambar pengrajin Intan -btw ada yang tau pengrajin Intan di Indonesia dmn yah??-, dengan 3 gambar rumah Tongkonan.

pengalaman serupa juga sempat saya temukan saat berkunjung di pameran expo dagang yang saat itu dilaksanakan kota Pontianak pada stan Pos Indonesia. salah satu produkan PT.Pos Indonesia yang dipamerkan yaitu prangko yang bergambar orang memegang Tedong Bonga di halaman Rumah Tongkonan (teman2 yg lain mungkin jg sdh pernah melihatnya). kesempatan itu saya memilih untuk membelinya karena mungkin tdk bisa melihatnya lagi..hehe. (maaf gambarnya tdk sempat sy upload)

Toraja dengan segala hasil karya kebudayaannya masyrakatnya [Rumah adat,upacara adat, karya seni dan gaya hidup sehari2] adalah sebuah kekayaan Indonesia yang luar biasa, sehingga mendapat apriasi dari Bank Indonesia dapat dijadikan icon disalah satu produk uang dan Pos Indonesia.

jayalah Indonesia.

OSSORAN

OSSORAN 

  1. Langi'mo mula-mulanna sola tana. Nagaragai ampunna tana,ampunna lino. / Sirampanammi kapa' langi' na tana. Dadimi tau a'pa',iamo tu: disanga Puangdilalundun, disanga Labiu-biu, disanga Indo' Ongon-Ongon, disanga Simbolongpadang. /
  2. Malemi Simbolongpadang sirampanan kapa' Riba'. / Unggaragami kila', unggaragami sanda kadake, sisarakmi langi' na tana. / Ma'kornbongammi tu tau tallu, nakua: "Unggaragamo kadake siulu'ta — na mindamoki' ungkambi' tutungan bia'?" / Disituru'imi tu Labiu-biu ungkambi' tutungan bia'. /
  3. Malemi tu Indo' Ongon-Ongon rokko to kengkok, sirampanan kapa' Pong Tulakpadang. / Unggaragami lino', usseno padang, unggaragami angin, unggaragami bongi. / Malemi Puangdilalundun langngan langi' sirampanan kapa' Gauntikembong, dadimi Pong Bero-Bero. /
  4. Unggaragami bintoen, unggaragami bulan, unggaragami allo. / Iatonna dolona, masiang bangpa — tae' allo, tae' bongi. / Sirampanammi kapa' Arrangdibatu na Pong Bero-Bero. Dadimi Puang Matua Dolo disanga Puang Tongkon. /
  5. Sirampanammi kapa' Puang Tongkon tu Tumba' Paparilangi'. Dadimi Puang Matua, To petiro aluk, dadi Indo' Samadenna, dadi Barrangdilangi'. / Malemi tama bulan Indo' Samadenna, male tama allo Barrangdilangi'. / Untiromi kuli'na langi' Puang Matua — manippi'pa kuli'na langi' tonna dolona./
  6. Iatonna dolona dao langi', piong ba'tan bangpa dipobo'bo', dena' dipomanuk. / Dirtunnukmi riti bulaan, die'te'mi kala'siri lambe'. Kombongmi sauan sibarrung, ombo'mi tandasan sikori-kori. / Disondokammi sauan sibarrung daomai sepena langi'; ditampami kuli'na langi', disanga Patalabunga. /
  7. Tiballa'mi rante masangka', tidandanmi buntu malangka'. / Ditampa nene'na batu disanga Patalabintin. / Ditampami aluk 7 lise'na, 7 pulona, 7 ratu'na, 7 sa'bunna, 7 kotekna, 7 tampangna,7 sariunna. /
  8. Malemi nene'na sakke untongkonni sumengana lombok./ Diembongmi bulaan tasak sola nene' tang karauan. / Iamo ditampa nene'na bo'bo', disanga Bumbunganrante, diganti Datu Lamemme'./ Ditampami nene'na to lino, Datu Laukku'; nene'na tominaa La'langlangi', diganti Kambunolangi'. /
  9. Ditampa nene'na to indo', Datu Mengkamma' (Karaeng Ma'loko-loko). /Ditampa nene'na to burake, disanga Killi'-Killi'. / Nene'na to ma'gandang, disanga Mandaikama. / Nene'na kaunan, disanga Pottokalembang, iamo to dipotedong-tedong uma, to dipokarambau tempe'. /
  10. Tae'pa sambo boko'na tonna dolona. / Ditampami nene'na sampin, disanga Ungku, Rambutikembong tungka sanganna. / Rindingnami, sikasiri' datu, sikatumpu' ampu lembang. / Ditampami nene'na serre', disanga Datu Parerung. / Ditampami nene'na pangngan, disanga Kaise'. /
  11. Ditampami nene'na punti, disanga Datu Marorrong; nene'na tallang, disanga Kumirrik; nene'na ao', disanga Ma'buku bulaan; nene'na induk, disanga Monggo; nene'na sendana, disanga Labengnga'; nene'na manuk, disanga Lua'kollong; nene'na asu, disanga Buriko'; nene'na bai, disanga Riwati; nene'na tedong, disanga Manturiri; nene'na ipo, disanga Datu Merrante, Allotiranda tungka sanganna; nene'na bassi, disanga Riako'. /
  12. Malemi nene'na sendana ma'rampanan kapa' rekke tampona limbong, sirampanan kapa' Sendana Balo'. / Tang sandami rampanan kapa', iami sirampanan kapa' te anakna sauan sibarrung; untumangmi Datu Laukku' bomboan. / Nakande solanami manuk, katotok-totok lako sangserekanna, disangami Puang Maro. /
  13. Urnbaliangammi batu ba'tangna Puangdilalundun, nakua: "Ba'tu la manannang tana' siai ungkambi' tutungan bia' siulu'ku?" / Dilando lalannimi Labiu-biu sola Adang Mangkakalena"'. / Kendekmi Labiu-biu patutungan bia', ba'tan bangpa tu naposuru' sola dena'. /
  14. (Paami Datu Laukku', dibura' passakke deata, nakua: "Misami pulu'-pulu' pare,misa simanui tedong.Paami sanda mairi',naarrang tutungan bia'."Susinta to lino, ke denni salata, naarrangki' tutungan bia' — ko la paa batang dikaleta./
  15. Malemi nene'na manuk sirampanan kapa' manukna Pong Pirikallo, londongna Pong Ondouai, manuk dadi lanmai kurin-kurin gallang, ombo' rikusi bulaan. / Dadimi tallo' siannanan, bamburang sikaruan. / Randukmi petanda masiang, nene'na manuk. / Randukmi nene'na bo'bo' umpangidenni pare bu'tu ri Tombang, pare to manglaa tedong. /
  16. Randukmi nene'na manuk dinaran lolokna banni' rekke ulunna langi'. / Randukmi diborong-boronganni nene'na manuk: lotong: kambi'na rampanan kapa'; karurung: diposuru' kale; koro: kambi'na lemba kalando; rame: kambi'na sakke malino; lette'  riri: kambi'na tallu bulinna; seppaga: kambi'na alang dibando;
  17. burï: kambi'na ma'belo tadi; buri'tik: kambi'na tengko randuk; uranuran: kambi'na kombong masirri (induk); bu'ku': kambi'na doko maripi'; bulu tui: kambi'na ma'bala tedong; sa'pang: kambi'na datu matasak; lappung mabusa baba'na: kambi'na raukan tedong; pute: kambi'na tananan bua', ungkambi' lumbaa langi'; bullau: dipopetangka' ura'. /
  18. Tiborongmi nene'na manuk. / Randukmi dipotangkean suru'. / Bendanmi suru'na uase to pande sola bingkung to manarang. / Malemi tama pangala' tamban Puang Paonoran, nakua: "Kayu apako te?" Nakuami mebali: "Kayu uru, dikombong pandoko dena'." Tae'pa nadisanga banua. Nakuaomi: "Kayu apako te?" Nakuami mebali: "Kayu betau". / Napasandami rere'na, napaganna' sanda karua. /
  19. Napamuntui uase, napamuntui bingkung; apa manokapa ma'lingka. / Napatongkonmi dao kalandona buntu, untaan angin ma'kada tau. / Ma'kadami tu angin, nakua: "Ma'apako dao kalandona buntu, Puang Paonoran?" Mebali Puang Paonoran, nakua: "Inde kayu betau la kugaraga tau, apa tang ma'ulelean. La kutaanpa tu angin ma'kada tau, kupatamai batang dikalena." /
  20. Nakuami angin ma'kada tau: "Den manii aluk musala, kumallaimo lan mai batang dikalena, mukuami: Mutoeanna' massangpali' rengnge'." / Nakuami Puang Paonoran ma'kada: "Dolo sala, undi mangaku, namakamban kande mammi'na Puang Matua." /
  21. Nakuami angin ma'kada tau: "La ma'uai ma'tanmo' lan batang dikalena to, la ma'sakke tang tisenggongmo' lan tondon to batangna." / Sisulu'mi basse kasalle, angin ma'kada tau na Puang Paonoran, unnindo'mi pandan kabusungan. / Moi api sisulu' duka basse Puang Paonoran, nakua: "Pasambiri matako manii lako bangunan banua." Nakuami api: "Aa . . tontongna' diposukaran aluk, ke denni kapemalaran la . . . . " /
  22. Sirampanammi kapa' anakna sauan sibarrung te kayu betau, sisangami sampu pentallun. / Dadimi anakna disanga Pande Patangnga'; unggaragami tandung tiulunna langi'. / Dadimi Pande Paliuk, unggaragami bangunan banua. / Nene'na tedong male ma'rampanan kapa' disanga Tele'pupu. /
  23. Malemi Datu Laukku' rekke ulunna langi' sirampanan kapa' Kandomatua, ampona Pong Buatabang, nalolongi kada minnak. / Dadi Indo' Pare'- Pare' ungkambi' parekkean para, napotekken battu to. / Indo'na Manapa' ungkambi' surasan tallang. / Indo' Roatumbang ungkambi' bate manurun. / Landosamara ungkambi' raukan tedong. / Lua'toding ungkambi' tananan bua'./
  24. Randukmi diboronganni tu sendana, naboronganni Pong Mulatau. / Sendana balo' ungkambi' surasan tallang. / Sendana lumu', ungkambi' tetean tampo. / Sendana dongka kumpang rampe matampu'. / Sendana lalong umpetajanni kakena bamba sola tarangga masiak./Sendana sugi' ungkambi' raukan tedong./ Sendana bonga malute ditoto parangka dialuk sola patangdo, ke denni tananan bua'. /
  25. Diboronganni tu nene'na tedong. / Sambao': napopendio' talla' to ponto litakan, sulemi sangdunduan pindan. / Bulupunte' kambi'na raukan tedong. / Kullu kambi'na tananan bua'. / Pundulillin kumpang lako rampe matampu'. / Todi' sikambi' tana' bassi. / Bonga sikambi' tana' bulaan. /
  26. Kendekmi sangga mairi' daa ulunna langi'. / Malemi Pong Mulatau tama tangngana langi', umpokinallo sukaran aluk, sirampanan kapa' Indo' Gori-Gori. / Dadimi Manurundilangi'. / Umpalumirikmi randanna langi' tangkean suru'. Pariami tangkean suru'. / Dadimi sembangan ongan. /
  27. Bendanmi demmeran para. Paria demmeran para. / Dadimi surasan tallang. / Bendanmi bate manurun. / Bendanmi raukan tedong. Pariami raukan tedong. / Bendanmi tananan bua' dao tangngana langi'. /
  28. Umbungka'mi ba'bana langi' Manurundilangi', ma'banua ditoke', ma'tondok dianginni. / Mailu matami rokko tangngana tasik. Nakua: "Diongri loka' la kunii malua' bingkung. Apa iari, ke napatuo ko'to'na' to kapadanganna diong, ke tang situru'na' kuli'na padang." / Diroromi buntu malangka', dipatendanmi saruran bulaan. / Kombongmi padang di Pongko', ombo'mi padang di Lebukan. /
  29. Nakuami Manurundilangi': "Den omo te kapadanganna, apa tae'pa tu la kupolalan rokko." / Diulingmi eran dilangi', napolalan nene'ta situru' sukaran aluk. / Ia nene'na bai madangli' (mataku') unnola eran dilangi', unnola sepenami langi' nene'na bai, tiranduk ilan di Moriu, sirampanan kapa' Torateda', bai bu'tu ri Kanan. /
  30. Ia nene'na tedong unnola rumassena buntu, tiranduk dio randanna langi', sirampanan kapa' tedongna Indo' Dure'- Dure', tedong mempodongan. / Keampo keanakmi tedong, unnorongimi tasik mapulu'; nene'na tedong tiranduk lan di Sinadi. / Ia nene'ta Manurundilangi' sirampanan kapa' Marrindiliku; undadiammi tau karua./
  31. Misami tang ungkande makula', disanga Ranggauai; iamo disomba tallo'na manuk sola barra' dimamatai. / Malemi Saronglea langngan Bone, asu bangpa nasallang. / Male Datu Mangoting rokko Palopo, asu dukapa nasallang. / Male to tang kumande makula' lako Batuapian. / Male Pong Mulapadang lo' Rantebulaan. / Male Banggairante tama Siguntu'. / Male Pondanpadang tama Lino. / Male Pong Tambulibuntu tama Rura. / Male Tandiminanga rokko liku. /
  32. Malingmi tau lo' Siguntu', sandami torro to kampin. Lindomi lindona Patundu' sola Sangga. / Nakuami to Sarombon, kadanna to Pasangbayu, to lao' bamba Siguntu':"La ma'patumbamo' inde,la ma'ruang diapamo'? Denmo te aluk kusala sangka' kutengkai kalo',kulamban pasala uma.
  33. To malangi' ri bubungan,to tumbang ri papa tallang,bongsu' ri landa banua.To malangi' sao-sao, tumbang salamba-lambana; sao-sao langngan Bone, salamba langngan Balanda. Kenna tang manarang Sangga, kenna tang pande Patundu', ungkita dampinna Bugi', temme' ara'na Balanda." Nakuami to Patundu', kadanna Sanggaiolang: "Ma'dinko mangaku kumba', mangore tanda tinaran, unnaku kande limammu lako to petoe tabang". /
  34. Nakuami to Patundu': "Tambaimoko to Mambo sola to Pong Beloaak. Ia patutungan bia', patandean sulo-sulo." / Rampo ma'rebongan didi, ia mangrampe letokan. / Salana pasandak salu — napopa'indo' tama rebongan didi. Salana ma'liu lima lako to petoe tabang, narebongi didi. Sandami nalindo bulanni, pantan nabarre alloi. /
  35. Sulemi rampanan kapa'. Sulemi mellolo tau. / Sulemi doko maripi', rendenan tedong. / Sulemi tetean tampo, pesungan banne, nakadang tangkean suru', balo'na tutungan bia'. / Sulemi sangga mairi'. /
  36. Bendanmi bate manurun, dipesung manuk, dipesung bai. / Tirandukmi nene' lan lino, tangkean suru' napomatanna lalan, lumepong tondok. / Bangunmi ma'tengko randuk.
  37. Kendekmi kaise' ma'dandan. Saemi naala anakna to kengkok. Natiromi Marampiopadang tu kaise'na, madarang kebongi, namakamban keallo. Unnindanmi dokena Datu Nakka'. /
  38. Naraukmi Marampiopadang tu anakna to kengkok. Nadaka'mi Datu Nakka' tu dokena, tae'mo natiro. / Ussorongmi rendenan tedong sola tetean tampo sola bulaan tasak, napengkanokai Datu Nakka'. / Ma'pasompok sorongmi Datu Nakka'. / Malemi Marampiopadang unnala bambalu toding sola ue sitammu bukunna. /
  39. Randukmi manggaraga buria' Marampiopadang. Nabungkarammi Sampurari mangapi'na tana, ma'tetean ulangmi, ma'pelalan buria' rokko to kengkok. / Saemi rokko lólokna pao. /
  40. Narangimi tu gandangna anak to kengkok. Nakuami Marampiopadang: "Mindara dipa'gandangan?" Nakuami to mangkambi' mebali: "Anakna Pong Tulakpadang dirauk dao langi'. Budamo to ma'dampinna natae' namaleke." / Nakuami Marampiopadang: "Laoko solanna'." Nakuami tu to mangkambi': "Benna' tu pao mai, kulao ussolangkomi."/
  41. Saemi lako tondok, ma'kadami tu Marampiopadang, nakua: "Tae'pi aku tau dao banua, kumane ma'dampi." / Sae langngan banua, nasapu-sapumi, naalai tu dokena sule. / Sulemi kale datunna anak to kengkok, kendek marampa' langngan randanan, urnpotendeng tendengna. /
  42. Dipokadammi saro tu Marampiopadang. Nakuami: "Samamo' misaroi, ke mipalendu'mi samaanna." / Massura' tallangmi; sandami diala tu belona surasan tallang. Natiromi Marampiodang, nakuami ma'kada: "Iamo pole' la saroku: tu belona kapemalaran." /
  43. Mekutanami, nakua: "Apanna ditanan tu mati' punti?" Nakuami: "Oto'na". / Mekutanaomi tu Marampiopadang, nakua: "Na iatu induk?" Nakuami: "Belulukna ditanan." / Mekutanaomi tu Marampiopadang, nakua: "Na iatu sendana?" Nakuami: "Tangkena bang ditoto nadiosok." / Mekutanaomi, nakua: "Na iatu tallang?" Nakuami: "Oto'na bang ditanan." / Mekutanaomi, nakua: "Na apa tu unnoni?" Mebaliomi, nakua: "Gandang". /
  44. Nakuami Marampiopadang, ma'kada: "Iamo pole' la saroku tu mintu'na tu." / Naalami Marampiopadang napatamai buria' tu sarona. Sulemi ma'tetean ulang, untintinmi gandangna. / Nakuami to kengkok: "Sae undampi kande limanna." / Sitammumi tananan mellao langi', tananan bu'tu ri lino. /
  45. Napasulemi tu dokena Datu Nakka'. / Mamba'tami Marampio padang. Saemi uran. Nasembangi Datu Nakka' tu daunna Marampiopadang. Ma'kadami Marampiopadang lako Datu Nakka', nakua: "Pasuleanna' tu daunku, dokemu nakupasulean dukamoko!" Napasulemi Datu Nakka', apa malayumo. /
  46. Ussorongmi iananna tu Datu Nakka', nokaomi Marampiopadang. Batang kalenami Datu Nakka' nasorong. Randukmi napotedong-tedong uma Marampiopadang tu Datu Nakka'. To maluangan batu ba'tangna tu Marampiopadang, nasangami anak. /
  47. Umpala'pa'mi samaanna: ma'parakke para, massura' tallang, merok, ma'bate; pariami; bendanmi tananan bua'. Kendekpa sangga mairï' lan Rura, langnganpa pantan sola nasang. / Randukmi sirampanan kapa' Bombongberu' na Mellaolangi', napatudu leko' Pong Marattiatinting, nakua: "Dadimo anakmu baine sia muane, Londongdirura; pasirampananni kapa'." /
  48. Sengkemi Puang Matua, nakua: "Umbamo papa rara'na tu to misa dikombong, dipasirampanan kapa'?" / Apa mandappi'pa langi' sola tana tonna dolona. / Nakuami Londongdirura: "Indemo tananan bua' papa rara'na." /
  49. Nalambi'- mi pangandaran, tallanmi rokko liku to disalampe maniki. / Lampungmi Sokko Kalale' sola Indo' Pare'-Pare'. / Lampungmi tarukna La'bi Tombeng lako randanna langi'. / Karapa natang bendanpa eran dilangi', naola to situang tanduk langngan ba'tangna langi' . . . . /
  50. Nakuami Puang Matua: "Umbako situang tanduk?" Mebalimi nakua: "Natumangkan kami Pong Marattiatinting." Nakuami Puang Matua: "Ina'pa kusanda malambi'. Lando lalanniko, Suloara' sola Buauran rekke ui'na padang di Sesean. Mupa'sarrinni sanda kadake Pong Marattiatinting sola Pong Marattiabonga.
  51. Baai te kalosi kalebu, kalosi sangpiak, kalosi sangtepo, kalosi sangdaluk. / Ia la unnissan sampu pissan, sampu penduan. La mutanan tu kalosi. Ianna tuo tu kalebunna pamanda'i lan rampanan kapa' to siulu'. Ianna ia tuo tu sangpiakna, sampu pissan. Ianna ia tuo tu sangtepona, sampu penduan." / Pakalan sanglesona manna tuo na sangdalukna. /
  52. Pakalan rampomi Suloara' sola Buauran patutungan bia'. / Rampomi ma'rebongan didi. Malingna Bombongberu' sola Mellaolangi' napopa'indo', tama rebongan didi. Balo'mi tutungan bia'. /
  53. Sulemi Sokko Kalale' sola Indo' Pare'- Pare' nakadang tutungan bia': Ma'bua'mi Pondanpadang ,la'pa'mi Buntuarroan .Ia bua' dipasarra', samaa ditulu-tulu. Iamo bua' tang damma', samaa tang beluakan. Lao' bambana Lembang, kendekmi sangga mairi', naria tananan bua'.
  54. Randuk tumengkami nene', tumengka sola alukna, lao sola bisaranna. Rampo ribamba Marinding, rampo ma'rampanan kapa', lako nene' Buenmanik. Nasalungan kada minnak,naria kada tangguli. Tumampa-mampami rara'. rumende-mende sarapang. Dadi taruk bulaanna.
  55. Dadimi Tangdililing, Pasontik, Pong Seppabulaan, Pong Kalolokna sola Pussabannangna. / Iamo umbangun banua tu Pong Kalolokna sola Pussabannangna. Namale unnala tedong tama pangala'. / Nakuami Beka'-Beka' sola Maradonde': "Saemo ambe'ku umbaa tedong sola banua." / Male Pong Seppabulaan unnala bai rokko Moriu, nasanga burana lemba kalando. /
  56. Napariaimi tangkean suru', natana' sarri', namasirri makamban. / Bendanmi sembangan ongan dialami ampo anakna susu ma'dandan, tang tirambanmi sangserekanna. Pariami sembangan ongan. /
  57. Bendanmi surasan tallang. Paria surasan tallang. / Bendanmi raukan tedong. / Bendanmi bate manurun. Paria bate manurun. / Bendanmi tananan bua' lo' padang di Marinding.

TO PADA TINDO

TO PADA TINDO


Ia ade’ tona Sali papan ia tau lan lili’na Lepongan Bulan, marante banua ia lan tikunna Matari’ Allo. Tang sipakundunan ia bukunna loli, tang sipakalubamban ia tengko pamuso’.
Apa ma’lalong-lalong ia Pakila’ Allo lanmai Randan Batu, ma’panggalo’-galo’ ia Ambe’na Bu’tubulaan lanmai Batu Karambau. Lu rekke lu sau’mi untengko lullu’ aluk dipatuo balo’ lan lili’na Lepongan Bulan, lu lako lu lanmai ussenggong balatana sangka’ kalena to tang ditulak mata buntunna, ungente’mi tondon to batangna to tang dibalado tondon tanetena lan tikunna Matari’ Allo. Unggaragami liku illan padang di Bokko’, ungkondomi limbong ilan ulunna padang di Sangalla’. Nasakkaimi buaya, la nanii umpasombo bunganna katongananna lan lili’na Lepongan Bulan, la nanii umpapayan peampunna kakuasanna lan tikunna Matari’ Allo.
Ma’kada deatami Pakila’ Allo, sumu Puangmi Ambe’na Bu’tu Bulaan, nakua:”Iatu la mendadi kande mammi’na te buaya kasayanganku, iatu la mendadi timbu’ marasanna te bendo’ kamoyaku, tangia olo’-olo’ lan kapadanganna, tangia manuk-manuk di langi’, tangia olo’-olo’ bu’tu ri uai, sangadinna itu pia’-pia’ bunga’ urrubak pa’tambukanna indo’na, anak pa’bunga’ tungka sanganna.
Rumondo madinginmi lan lili’na Lepongan Bulan, ma’pu’ mapallanganmi la tikunna Matari’ Allo. Ditoeanmi tengko situru’ la ungka’tu angina di pudukna Pakila’ Allo, dikankananmi batakan siolanan la unronta’ tondon to batangna Ambe’na Bu’tu Bulaan. Dipasananmi ipo rekke Baruppu’ la dipake la untina’ bamba kollongna Pakila’ Allo, la untepok passaronganna Ambe’na Bu’tu Bulaan.
Allo siappa’na Pakila Allo nalandi’ makuyu langkan, kulla’ kasidollokanna Ambe’na Bu’tu Bulaan nadete’ marammu manuk-manuk. Dikutu’imi kada tu anak daranna la ungka’tu angin di pudukna Pakila’ Allo, dibokongimi pepasan polo kaindi’na la unrronta’ bannang penaanna Ambe’na Bu’tu Bulaan. Maringanmi batu ba’tangna anak daranna, telang lolimi karangan pasiruanna polo kaindi’na anna patiangka’ bate lentekna lako bangunan banuanna Pakila’ Allo anna patirimbak passoeanna lako todollo ata’na Ambe’na Bu’tu Bulaan.
Tonna rampomo ma’tumangi’-mangi’ tu anak daranna si indo’mi ma’biung-biung te polo-kaindi’na. Naraka’mi tu Pakila’ Allo, nalukai kanukunna sidi’ tu batu kidena nasussui ipo. Ka’tumi angin di pudukna Pakila’ Allo, ronta’mi bannang penaanna Ambe’na Bu’tu Bulaan. Ka’tumi umpenallon sikunna ronta’mi umpennampa’ talinganna. Paya ta’nakmi tau lan lili’na Lepongan Bulan, ma’ganda patananmi la tikunna Matari’ Allo.
Umpatiangka’mi bate lentekna Bu’tu Bulaan male ussedan sarongna langan padang di Bone umpatirimbami pessoeanna bungsu pepayunna male untoke’ dallo riona langan to sendana bonga. Umpatiangka’mi bate lentekna Aru Pute sola sambo boko’na dio padang di Bone. Umpatirimbami pessoenna Ra’ria Manda’ dio mai to Sendana Bonga si panglola rinding tingayona. Susi tanete lumembang, pangala’ ma’palumingka umpolalan bamba puang, unnola pintu deata, dibilang, disuka’ sukaranna ganna’ pempitu palo-palo.
Tonna lambi’mo padang di Malua’, tonna se’ponmo Tallu Batu Papan diborong tallu mi Buntunna Bone, dipannola matampu’mi penduan palo-palo; dipennola matallo penduan palo-palo, dipennola tangngami padang pentallun palo-palo. Ma’urang sumassangmi Buntunna Bone tama Lepongan Bulan ma’bumbu’ sidoloanmi to Sendana Bonga tama Matari’ Allo. Rampo mi ussanggang lili’na Lepongan Bulan, tu’tunmi ussangka’ tikunna Matari’ Allo. Ma’lalong-lalong mi lan lili’na Lepongan Bulan, ma’panggalo’-galo’mi lan tikunna Matari’ Allo. Dilutu tombangmi bubun dirangkang, diossak balatananmi panambu bulaan. Diteka’mi bua layuk, dikala’pami kaluku undara, di embe’mi induk saang bunga’.
Apa maluangan sambu’ ia batu ba’tengna Pong Songgoi Limbu, apa mabomba luangan ia karangan pasiruanna Ne’Sanda Kada. Umpatuka’mi pa’inaan la untulak Buntunna Bone, umpasolo’mi Pa’ba’tengan la ullangda to Sendana Bonga.
Untananmi pasa’ bongi la padang di Sarira umpabendanmi tammuan dipamalillin lan di Pata’ Padang. Dilandolalanni Pong Kalua’ rekke Randan Batu dilangka pa’taunanmi Karasiak langan Madandan; anna Topa’pak lan Mengkendek, Landoaak lan Boto’na Batara Langi, Ambabunga’ lan di Makale.
Unnissung ma’kada situru’mi lan kombongan kalua’, unno’ko’ misa’ bungannami lan tinimbu malombe’, anna bendan To Pada Tindo. Dipasanmi to dipolondongna kada lanmai lili’na Lepongan Bulan ditambaimi ti dipomanuk muanena pangumpuran pau-pau lanmai tikunna Matari’ Allo:
1. Pong Kalua’ di randan Batu
2. Pong Songgoi Limbu lan di Limbu
3. Karasiak lan di Madandan
4. Landoaak na Batara Langi’ lan di Boto’
5. Ambabunga’ lan di Makale
6. Pong Boro lan di Maruang
7. Tumbang Datu lan di Bokko
8. Patobok lan di Tokesan
9. Kondo Patalo lan di Lampio
10. Paliuh, Pagonggang lan di Batualu
11. Ne’ Lollo lan di Leatung
12. Tomarere lan di Gantaran
13. Palondongan lan di Simbuang
14. To Gandang lan di Sarapung
15. Pagunturan lan di Bebo’
16. Ne’ Tikuali lan di Ba’tan
17. To Bangkudu Tua lan di Malenong.
18. Takia’ Bassi lan di Angin-Angin.
19. Patabang Bunga’ lan di Tadongkon.
20. Salle Karurung lan di Paniki
21. Kattu lan di Buntao’
22. Palinggi lan di :La’bo’.
23. Sa’bu Lompo lan di Bonoran
24. Ne’ Birade lan di Tonga
25. Patasik lan di Pao.
26. Ne’ Malo’ lan di Tondon
27. Poppata’ lan di Nanggala.
28. Patora Langi’ lan di Langi’
29. Ne’ Patana’ lan di Kanuruan.
30. Ne’ Banne Langi’ lan di Kadundung.
31. Tibak Langi’ lan di Saloso.
32. Ne’ Kalelean lan di Sarira.
33. Banggai lan di Salu.
34. Songgi Patalo lan di Lemo.
35. Arring lan di Mendetek.
36. Lunte’ lan di Mareali
37. Rere lan di Lion
38. Baan Langi’ lan di Lapandan
39. Saarongre lam di Tondok Iring
40. Marimbun lan di Bungin
41. Panggeso lan di Tiromanda’.
42. Sando Pasiu’ lan di Pasang.
43. Tolanda’ lan di Santung.
44. Bangke Barani lan di Manggau
45. Parondonan lan di Ariang.
46. Sundallak lan di Burake.
47. Panggalo lan di Lemo
48. Bara’padang lan di Gandang Batu
49. Pong Arruan lan di Sillanan
50. Pong Dian lan di Tinoring
51. Pong barani lan di Marinding
52. Tobo’ (digelari juga Tali Mariri) lan di Tampo (Tanduk Bulaan)
53. Pong Turo lan di Baturondon
54. Puang Balu lan di Tangti
55. Kulukulu Langi’ lan di Palipu’
56. Pula’ lan di Tengan
57. Saranga’ lan di Lemo
58. Tanduk Pirri’ lan di Ala’
59. Pokkodo lan di Tagari
60. Kundu Bulaan (Mendila) lan di Sa’dan
61. Pangarungan lan di Tallung Lipu
62. Taruk Allo lan di Tallung Lipu
63. Tengkoasik lan di Barana’
64. Ne’ Rose’ lan di Sangbua
65. Lotong Tara lan di Bori’
66. Allopaa lan di Kayurame.
67. Rongre Langi’ lan di Riu.
68. Tangke Datu lan di Buntu Tondok
69. To Langi’ lan di Pongsake
70. Mendilakila’ lan di Rongkong.
71. Ne’ Darre’ lan di Makiki
72. Ne’ Mese’ lan di Baruppu’.
73. Sarungu’ lan di Pangala’.
74. Bonggai Napo lan di Napo
75. Usuk Sangbamban lan di To’tallang
76. Ambe’ Bendo’ lan di Awan
77. Ledong lan di Bittuang
78. Patikkan lan di Bambalu.
79. Gandang Langi’ lan di Mamasa
80. Ne’ Darre’ lan di Manipi.
81. Pong Rammang lan di Malimbong
82. Tandiri Lambun lan di Tapparan.
83. Batotoi Langi’ lan di Malimbong.
84. Pakumpang lan di Buntao’
85. Tandirerung lan di Ulusalu.
86. Pong Manapa’ lan di Se’seng.
87. Tokondo lan di Buakayu.
88. Mangi’ lan di Rumandan-Rano.
89. Mangapa’ lan di Mappa’.
90. Pappang lan di Palesan.
91. Batara Bau lan di Bau’.
92. Pong Bakkula’ lan di Redak.
93. Tangdierong lan di Baroko (Enrekang).
94. Bonggai Rano lan di Balepe’.
95. To Layuk lan di Simbuang.
96. Patitingan lan di Taleon.
97. Toisanga lan di Tanete (Rano).
98. Sodang lan di Ratte-Buakayu.
99. Lappatau lan di Tombang-Mappa’
100. To Ri Somba lan di Garappa’-Mappa’.
101. Sege’ lan di Bassean (Enrekang)
102. Mangopo lan di Sima – Simbuang.
103. Ponnipadang lan di Makkodo-Simbuang.
104. Balluku’ lan di Batu Tandung – Mamasa.
105. Masanga lan di Pana’ – Mamasa.
106. Marrang Bulaan la di Mala’bo – Mamasa.
107. Sanggalangi lan di Pantilang
108. Parassean lan di Karre.
109. Tali Barani lan di Bokin
110. Pong Sussang lan di Ke’pe’- Ranteballa.
111. Emba Bulaan lan di Sikapa-Ranteballa
112. Arrang Bulawanna lan di lemo – Ranteballa.
113. To Ipajaoan lan di Kande Api – Ranteballa.
114. Puang ri Renge lan di Tabang – Ranteballa.
115. Bakokang lan di Lantio – Ranteballa.
116. To Layuk lan di Baroko – Duri.
117. To Kalu’ lan di Endekan.
118. Pakabantunna lan di Sesean.
119. Ne’ Bulu Tedong lan di Pangala’.
120. Ne’ Tulla’ lan di Ke’pe’
121. Pong Padondan lan di Tikala
122. Bangkelekila’ lan di Akung.
Pada rampomi tama padang di Sarira, pada umpokadami tindo bonginna, pada ussalumi mamma’ karoenna. Misa’ tindo napotindo, misa’ mamma’ na pomama’. Digantinnamo To Pada Tindo, digente’mi to sitinti pangimpi. La dimaparongkami kombong kalua’ illan padang di Sarira, la dipammakmi tumimbu malambe’ illan Pata’padang.
Dilando lalannmi bainna Pong Manapa’ lako Se’seng dilangla palaunnmi bonde’na Datu Muane lan di Ledo, disanga pokki diganti mendelo-delo. Diosokmi batu titanan tallu, di patunnangmi tarongko tirundu lalikan. Dipa’to’mi panampo to Lambun, dipatunannangmi pa’kombong to Padangiring, dipandanmi langan, dibato’mi karumpengan ao’; disembangmi bane’ situang bombang sumomba mata allo diti’pa’mi lako situang daun sumomba lu rekke. Napoballaran ampa’ pokki’ lan padang di Sarira, naporantean tuyu mendelo-delo lan Pata’padang.
Dipabendannmi Banggai lanmai Salu ussuru’ kanan kairinna pokki’, tuladanmi to dipodatu muane lan mai Garatuan ussara’ka’ tingayo boko’na mendelo-delo. Bendanmi Patangbunga’ lan mai Tadongkon unnumbu’ passoanbangi’, tulangdanmi to dipodatu muane umparra pangulu makati’; bendanmi Pong Sanggoi Limbu ma’timpolak maa’, tulangda’mi Pong Kaluak lan mai Randan Batu unnambe’ pesangle lebani’, bendanmi Ne’ Tikuali lan mai padang Ba’tan unnindo’ kapuran pangan, tulangda’mi to dipodatu muane unnambe’ pelambaran bolu.
Ditobokmi makairinna pokki’, disumbelimi tang mabekona mendelo-delo. Ditimbakmi pa’dunna pokki’ dadi batu, dikillangmi paina’ mendelo-delo kombong buku padang. Randukmi dipopentoean manda’ la untulak Buntunna Bone, tipamulami dipopennanti matoto’ la ullangda’ to Sendana Bonga . Diindo’mi basse kasalle, diambe’mi panda dipamaoson, disanga:”BASSE DIPAMATUA LANGI’ PANDA DIPAMATUA TANA”. Kalebu tallangmi kombong kalua’ lan padang di Sarira, membuloala’mi tumimbu malambe’ lan Pata’padang kumua:”MISA’ KADA DIPOTUO, PANTAN KADA DIPOMATE, ROKKO MI TANG MARATOI BOMBONG, DIONG MI TANG TU’PE DAUNNA”. Apa denki’ manii ma’dua takin, dengki manii masselle’ patomali la untengkai kalo’i te basse kasalle, la ullenda pasale umai te panda dipamaroson; la dipamamma’ rokko lambananna Ambe’na Bu’tu Bulaan to tang makapanikuan.”
Randukmi dipabendan dama’ lan padang do Sesean dipetulangdanmi lan padang di Sado’ko’, dipatunannangmi lan padang di Gasing; dipamillikmi mata to buta anna di e’te’ lima to sekong.
Dirambi bombonganmi Aru Pute sola sambo Boko’na, dipatu’pe daunnami Ma’ria Manda’ sola rinding tingayona. Ka’tumi angin di pudukna Aru Pute sola sambo boko’na, tepokmi passararonganna Ra’ria Manda’ sola rinding tingayona. Lu mokkonmi lalanna sesana bala’kayan raa’ langan padang di Bone, tumetemi pa’gulinganna ra’dakna lempan pa’ealian langan to Sendana Bongan tallupi palo-palo.
Randukmi tang sisele’ Lepongan Bulan anna to Sendana Bonga, tipamulami sisaranga’ Matari’ Allo anna padang di Bone. Tontongmi sitanda eali masae lako sitanda musu. Apa kaluangan ia batu ba’tengna Kadere’ illan di Duri, apa masinggung ia pasiruan Amang lan di Rumadan. Umpokole kombami batang dikalena langan padang di Bone, umpobembang parayoanmi tondon di batangna tama Lepongan Bulan. Umpatuka’ pa’inaan la undasi’ pokana pindan, umpasolo’ pa’ba’tengan la umpasilasuk la’tona komba bulaan. Umpatuangka’mi bate lentekna to dipolondongna kada lan mai padang di Bone, umpatirimba dukami passoeanna to di pomanuk mueanena pumpuran pau-pau lan mai lili’na Lepongan Bulan.
Pada rampomi lan padang di Malua’, diosokmi tumimbu malambe’ illan padang di Rumedan. Kelebu tanllangmi Kombong Kalua’ la mamma’ rokko pindan tang damma, memun bulo ala’mi tumimbu malambe’ la tibambang rokko gori-gori tang beluakan. La sule sangkutu’ banne, la tibalik sang buke amboran. Dipamarongkami Kombong Kalua’ illan padang di Bambapuang, dipamamakmi tumimbu malambe’ illan pintu deata. Ditananmi basse kasalle, disusukmi panda diparoson; ditanan dipamatua langi’, lolang. Ditananmi basse kasalle. Diosokmi panda dipamaroson disanga: ”BASSE SANGLENTENAN TALLO’, PANDA SANGSORONGAN PINDAN”.
Bendanmi Ne’ Tikuali lan mai Ba’tan unnindo’ basse kasalle, tulangdanmi to dipodatu muane unnambe’ panda dipamaroson. La ditanda tasikmi pinda tang bamma’ Buntunna Bone anna Lepongan Bulan; la ditoding minangaimo gori-gori tang beluakna to Sendana Bonga anna Matari’ Allo. Dirokmi sokko sangbali unnindo’ basee kasalle, dikua: ”IA NADEN UNTENGKAI KALO’ BASSE KASALLE, IA NADEN ULLENDA PASALA UMA PANDA DIPAMAROSON , IA NATEMME’ TANDUK SOKKO ROKKO LA’TANA PADANG IA NASEROK TANDUK TARANGGA LAKO MATALLO MATAMPU”. Ditutungmi bangkaan pu’pu’ lan tangana tondok ke den ullenda pasala uma panda dipamoroson Dirodo susu baine dikua:”Anna tang memmimi’ ke den untengkai kalo’ basse kasalle, ke den ullenda pasala uma panda di pamaroson”.
Ditundanmi basse dipaturuan guntu’ diruyanganmi panda dipamaroso. Disusukmi buku rapona Pakila’ Allo, ditananmi bamban tang mabekona Ambe’na Bu’tu Bulaan, dikua:
”Ia naden ussandak salu basse kasalle, ia naden ussobu mata kalambanan panda dipamaroson la umpolalan lalanna Pakila’ Allo to pasisurung lindo alukna, la umpamalamban lambanna Ambe’na Bu’tu Bulaan to tang mekasangka’ tp tang mekapanikun”.
Dipopa’indo’mi basse kasalle langan Bone, dipopa’ambe’mi panda dipamaroson tama Lepongan Bulan. Dilenten tallo’ langan Bone tang tumba tiapa, disorong pindan tama Lepoangan Bulan tang bamba tang beluakan. Tontongmi dianna batu silambi’ masae lako do dandan karangan siratuan.

Catatan:
1. Dikutip dari buku: Aluk Rambu Solo’ dan Persepsi Orang Kristen Terhadap Rambu Solo’. Dikutip dari hasil penataran Pendeta gereja Toraja Gelombang I 5 – 25 Oktober 1979. Presentasi: Kepemimpinan tradisional oleh D Panginan. (Penyempurnaan nama-nama anggota To Pada Tindo oleh para Tokoh Adat yang berhimpun di Tangmentoe yang mengikuti Simposium Manusia Toraja tanggal 1-3 Juni 1983).
2. Menurut Naskah Aluk Silau’ Eran yang ditulis oleh D. Palinggi, jumlah To Pada Tindo mencapai 134 orang. Kemungkinan penambahan terjadi ketika perang mulai berlangsung.